SAHTE PARA NASIL ANLAŞILIR?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) sitesinden gerçek Türk Lirası banknotların özellikleri yayınlayarak, vatandaşların kandırılmaması için dikkat etmeleri gereken ayrıntıları tek tek belirtti.

Merkez Bankası'nın uyarılarına göre, bir banknotun sahte olup olmadığını anlamak için, kağıt paraların taşıdığı özellikleri bilmek ve buna göre karşılaştırma yapmak gerekiyor.

Merkez Bankası'nın kendi bastığı orijinal banknotların özelliklerini şöyle sıraladı.

BANKNOT KAĞIDI

Orijinal banknot kâğıdı, yüzde 100 pamuk elyafından üretilmiş olup, ultraviyole (UV)  ışık altında parlamaz. Kağıt renkleri, her kupürün hakim renginin çok açık bir tonudur. Ayrıca kullanılan kağıtlar, kirlenmeye karşı oldukça dayanlıklıdır.
Piyasada bulunabilen sahte banknot kağıdı ise genellikle üzeri özel bir lakla kaplanmış olmasına rağmen, UV ışık altında parlama özelliğine sahiptir.

FİLİGRAN

Orijinal banknotların ön veya arka yüzü ışığa tutulup bakıldığında, baskısız beyaz alanda Atatürk portresi ve kupür değerini gösteren rakamdan oluşan filigran görülür.

Bazı sahte paralarda  filigran hiç olmamakta, bazılarında ise kağıdın içinden veya dışından baskı yolu ile taklit edilmektedir.

KILCAL LİFLER (GÜVENLİK ELYAFLARI)

Orijinal banknot kâğıdı içine, Merkez Bankası tarafından üretim aşamasında yerleştirilmiş, çıplak gözle görülemeyen; ancak UV ışık altında mavi ve kırmızı parlama veren kılcal lifler bulunur.

Sahte banknotlarda ise bu liflerin, baskı yolu veya fosforlu kalem ile taklit edilmeye çalışıldığı görülmektedir.

EMNİYET ŞERİDİ

Orijinal banknotlarda, ışığa tutulduğu zaman düz bir hat şeklinde ve üzerinde kupür değerini gösteren “rakam” ve “TL” harflerinin yer aldığı emniyet şeridi vardır.

Kağıda gömülü olan bu şeritler, UV ışık altında kupür değerine göre mavi, kırmızı ve sarı olarak üç farklı renkte parlama gösterir.

Sahte paralarda, bu emniyet şeridi baskı yolu ile taklit edilmeye çalışılmaktadır.

HOLOGRAFİK ŞERİT FOLYO

Orijinal  banknotların  sağ ön yüzünde, farklı açılardan bakıldığı zaman renkli ve parlak yansımalar veren holografik şerit folyo bulunmaktadır.

Sahte kağıt paralardaki folyolarda, gümüş renkli ve yanardöner yaldız kullanıldığı görülür.

RENK DEĞİŞTİREN ŞERİT

Banknotların arka yüzünde, kupür değerini gösteren "rakam" ve "TL" harflerinden oluşan şerit baskı yer alır. Yarı şeffaf sarı renkli yansıma veren bu baskılar, renk değiştirme özelliğine de sahiptir.

Sahte banknotlardaki baskıların, orijinale benzer şekilde taklit edilmeye çalışıldığı görülmektedir.

KABARTMA BASKI

Gerçek banknotların ön yüzünde; bazı yazı ve rakam grupları ile motiflerde uygulanan, parmakla dokunulduğunda kabartma etkisi hissedilen , özel bir baskı tekniği kullanılmıştır.

Sahte banknotlarda; bu kabartma baskı uygulanmadığı gibi, bazılarında yükseklik hissi veren yöntemlerin uygulandığı görülmüştür.

GİZLİ GÖRÜNTÜ

Orijinal banknotların ön yüzünde, Atatürk portresi ceketinin sağ tarafında bulunan yedi köşeli ve motifli rozet içinde gizli bir görüntü yer alır. Enine ve boyuna yatay çizgilerle oluşturulan bu görüntüye; göz hizasında yatay bir şekilde bakıldığında, kupür değeri rakamı okunabilmektedir. Sahte paralarda bu gizli görüntü efekti, gerçek versiyonu gibi verilememektedir.

MİKRO YAZI

Orijinal banknotların ön yüzündeki ay-yıldız motifinin içinde, kupür değerini "rakam" ve "TL" harfleri ile gösteren, kabartma baskı tekniğinin uygulandığı mikro yazılar vardır. Büyüteçle okunabilen bu yazılar, Merkez Bankasının bastığı gerçek paraların bir diğer göstergesidir. Sahte banknotlarda ise bu mikro yazı alanları, büyüteç ile bakıldığı zaman deforme olduğu için okunamaz. Ancak bazı sahte versiyonlarda, uygulanan baskı tekniği nedeniyle mikro yazıların okunabilirliği artmıştır.

BÜTÜNLEŞİK GÖRÜNTÜ

Orijinal banknotların ön ve arka yüzünde yer alan ve  kupür değerini gösteren rakamlar, ışığa tutulduğu zaman birbirini tamamlamaktadır.

Oluşan bu bütünleşik görüntü, sahte banknotlarda genellikle bozuk ve düzensizdir.

FLORESAN ETKİLİ MÜREKKEP

Orijinal banknotların ön yüzündeki Atatürk portresi üzerinde, floresan etkili mürekkep ile basılmış, “rakam” ve “TL” harfler bulunur. Bu özellikte bir mürekkep kullanılarak basılan kupür değerleri, UV ışığı altında parlama özelliğine sahiptir.
Bazı sahte banknotlarda, “rakam” ve “TL” harflerinin orijinale benzer şekilde parlamasını sağlayacak yöntemlerin uygulanmaya çalışıldığı görülmektedir.

SERİ VE SIRA NUMARALARI

Orijinal banknotların arka yüzünde, siyah ve kırmızı mürekkep ile basılmış iki adet seri ve sıra numarası bulunur. UV ışığı altında bu numaraların; siyah mürekkep ile basılanı yeşil, kırmızı mürekkep ile basılanı kırmızı parlama vermektedir.

Gerçek banknotlarda siyah mürekkep ile basılan seri ve sıra numarası, sahte versiyonlarda UV ışık altında yeşil olarak parlamaz. Fakat bazı sahte paralarda, kırmızı mürekkep ile basılanlar, UV ışık altında kırmızı parlama verecek şekilde taklit edilmiştir.

BOYUT FARKI

Kupür değerlerine göre farklı boyutlara sahip olan orijinal banknotlar, uzun kenarında 6 milimetre, kısa kenarında ise ikili grup şeklinde 4 milimetre fark oluşturularak basılmaktadır.

Sahte banknotların orijinal banknotlarla aynı ebatlarda taklit edilmelerine rağmen, bazılarının en ve boylarında birkaç milimetrelik küçük farklılıklar gözlemlenmiştir.